De donkere kanten van persuasive design belicht

Hoewel nudging en dark patterns volop in de belangstelling staan, is het voor veel bedrijven ingewikkeld om de vertaalslag naar de praktijk te maken. Ze zijn onbewust onbekwaam en ze missen operationele designrichtlijnen om de grens tussen verleiding en misleiding te kunnen bewaken. Een groep experts van ShoppingTomorrow schijnt licht op de donkere kanten van persuasive design en komt met een framework om gestructureerd besluiten te documenteren.

De donkere kanten van persuasive design belicht

Het framework vergroot het bewustzijn van bedrijven en helpt hen verantwoordelijkheid te nemen, aldus de deskundigen. Ze zijn verzameld in de expertgroep Digital Persuasion or Manipulation: Nudging and Dark Patterns van ShoppingTomorrow, het actieve Nederlandse netwerk voor professionals in digital commerce.

Nudging en dark patterns

Nudging is het verleiden van consumenten om tot een keuze of koop over te gaan, een duwtje in een bepaalde richting. Bij een dark pattern gebeurt dat op zo’n manier dat gebruikers dingen doen waar ze niet bij gebaat zijn: verleiding wordt misleiding. In het vorige onderzoeksjaar van ShoppingTomorrow is een eerste inventarisatie gemaakt van de toepassingen van nudging en dark patterns, die kunnen leiden tot financiële en mentale problemen bij shoppers, maar ook tot wantrouwen richting online bedrijven. Dit jaar laat de expertgroep, opnieuw voorgezeten door het Human & Tech institute en gehost door Thuiswinkel.org, zien hoe het beter kan.

Het is niet altijd zomaar duidelijk of er sprake is van een dark pattern, constateren de experts. Het hangt af van de specifieke omstandigheden, ofwel de context. Juridisch gezien is de beïnvloeding van consumenten niet in één wet geregeld. De (Europese) wetgever hanteert bovendien open normen. Kortom: organisaties moeten zelf afwegen of het beïnvloeden van consumenten in de vorm waarop zij dat doen is toegestaan, juridisch én ethisch.

Een framework voor fair design

Het helpt bedrijven om aan te kunnen tonen dat ze goed hebben nagedacht over bepaalde designkeuzes. Hiervoor heeft de expertgroep een praktische template opgesteld. Met dit framework kunnen bedrijven de gewenste werkwijze inzichtelijk maken, en direct documenteren. Het komt van pas als bedrijven designkeuzes hebben te maken die het gedrag van gebruikers kunnen beïnvloeden.

Het framework biedt bedrijven houvast aan de hand van veertien vraagstukken over designkeuzes. Een daarvan is, bijvoorbeeld, transparantie. De vragen die daarbij horen zijn: “In welke mate bied of beperk je transparantie voor de gebruiker? Heeft de klant inzicht en overzicht rondom de te maken keuzes? Heeft hij een totaalbeeld? Waar baseer je dit op?”

Door de vragen en deelvragen te beantwoorden werken bedrijven bewust aan fair design. De expertgroep brengt per vraagstuk in beeld of het toepassing heeft op beginnende, gemiddelde of gevorderde organisaties. Bedrijven kunnen zo zelf zien hoe volwassen ze zijn op dit gebied, maar ook wat ze kunnen doen (lees: welke vragen ze nog meer moeten beantwoorden) om op te schuiven in maturity.

Bewustzijn

In hun bluepaper vullen de experts het framework in voor een concreet (fictief) geval: een huizensite die een dark pattern toepast bij de sortering en vertoning van woningen. De template had de marketing en UX-afdeling allicht meer inzicht geboden in de impact van de ontwerpkeuzes. Waardoor zij in ieder geval niet onbewust onbekwaam handelden.

Vervolgstappen

De experts sluiten hun bluepaper af met een aantal inzichten en vervolgstappen. Zo geven ze aan dat hun framework door het gebruik ervan verder verfijnd kan worden en dat design principles bedrijven meer houvast kunnen bieden dan design guidelines. Verder schrijven ze dat voorbeelden het grijze gebied kunnen helpen definiëren, dat het bewustzijn over online beïnvloeding omhoog moet bij zowel bedrijven als consumenten en dat handhaving nodig is om goede bedrijven niet onder slechte te laten lijden.

Bluepaper over nudging en dark patterns

De bluepaper met het framework over nudging en dark patterns is kosteloos te downloaden op de website van ShoppingTomorrow, de innovatiemotor van Thuiswinkel.org.

Gerelateerd nieuws

  • Op weg naar succes met data: 9 vraagstukken voor organisaties

    ‘Data is het nieuwe goud.’ Het is een gevleugelde uitspraak in de wereld van digital commerce. Wie de juiste data genereert, verwerkt en inzet, kan klanten relevante, persoonlijke informatie voorschotelen....
  • De grootste valkuilen in b2b e-commerce: zo trap je er niet in

    B2b-organisaties kunnen in verschillende valkuilen trappen als het gaat om het implementeren en beheren van een e-commerceplatform. Jurriën Kerstholt, oprichter van De Nieuwe Zaak en voorzitter van de...
  • Consument shopt in de toekomst vaker online en duurzamer, maar niet per se in een metaverse

    Consumenten verwachten in de toekomst meer online te gaan besteden. Ze verwachten 37% van hun uitgaven online te besteden in 2028, 5 procentpunt meer dan het werkelijke percentage in 2022. Daarnaast gaan...
Terug naar het nieuwsoverzicht

ShoppingTomorrow maakt gebruik van cookies en vergelijkbare technieken. Met cookies volgen wij en derde partijen jouw internetgedrag binnen onze website. Hiermee kunnen we advertenties tonen op basis van jouw interesse en kun je informatie delen via social media. Als je verdergaat op onze website gaan we ervan uit dat je hiermee akkoord bent. Meer informatie is te vinden in de Privacyverklaring

Bestand downloaden

Laat je gegevens achter om bestanden te kunnen downloaden. Dit hoeft maar één keer.

Wij gaan zorgvuldig met jouw gegevens om. Meer informatie hierover is te vinden in de Privacyverklaring.